دکتر عالمی الگوی توسعه را نقشه‌ی کلی دانست که انسجام بخش و جهت‌دهنده به همه‌‌ی بخش‌های کشور است.
در ادامه درباره تصور ذهنی که از توسعه وجود دارد سخن گفت و یادآور شد وقتی از توسعه و پیشرفت سخن می‌گوییم پیش از هر چیز اقدامات انجام شده توسط دولت نظرها را جلب می‌کند. اقداماتی از جمله: احداث کارخانه‌ها، راه اندازی صنایع، ایجاد زیرساخت‌ها، تاسیس فرودگاه، دانشگاه، مراکز بهداشتی و درمانی و اقداماتی از این دست که دولت با انجام آن، در جهت توسعه و پیشرفت گام برمیدارد. او در ادامه افزود طبق تصوری که وجود دارد، نقش مردم در توسعه صفر است و مردم در جامعه ایران اهل تلاش نیستند، کتاب نمی‌خوانند، به کار مشارکتی و تیمی علاقه‌ای نشان نمی‌دهند و همه اینها نشانگر آن است که مردم ایران راه‌های نرفته زیادی در جهت توسعه کشور در پیش دارند.
به گفته متفکرین توسعه:
ایرانِ زمان قاجار در دورهی ما‌قبل مدرن بوده است و پس از آن در دوره پهلوی اول، اقدامات توسعه‌ای توسط دولت شروع شده است و همچنان دولت در صف اول پیشبرد توسعه درکشور قرار دارد.
مسعود عالمی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه جلسه به شرح نظر شخصی خود دربارهی باورهای موجود در مفروضات پرداخت.
وی ادعا کرد قدم اول توسعه، توسط مردم برداشته شده است. او گفت برخلاف تصور ذهنی موجود، نقش مردم در گام‌های اول توسعه، غیر قابل انکار است و برای اثبات ادعای خود به ذکر مواردی در بخش‌های مختلف تاریخ توسعه اشاره کرد.
توسعه در بخش آموزش و پرورش مدرن توسط میرزا حسن رشدیه، توسعه صنعت خودروسازی توسط برادران خیامی، پزشکی کودکان توسط دکتر قریب، در حوزه سینما اولین سالن نمایش توسط اردشیر خان صحاف باشی تاسیس شده است و در حوزه روزنامه به کاغذ اخبار اشاره کرد که برای اولین بار توسط میرزا صالح شیرازی منتشر شده است و خاطر نشان کرد هیچ کدام از این افراد نه تنها در دولتهای زمان خود صاحب منصب نبود‌ه‌اند بلکه در مواردی با مخالفت های شدید نیز روبه رو می‌شدند. مانند جبار باغچه‌بان که برای آموزش ناشنوایان از سوی وزیر فرهنگ وقت، با مخالفت‌های شدیدی مواجه شد.
عالمی در ادامه به نقش مردم جامعه، در زمینه تحولات سیاسی اشاره کرد.
ایلات و عشایر، بازاریها، روحانیت و روشن‌فکران شروع کنندگان انقلاب مشروطه بوده‌اند و همه اقدامات شکل گرفته در زمینه انقلاب مشروطه، توسط افرادی انجام شده، که بخشی از مردم جامعه بوده‌اند؛ نه بخشی از دولت.
در حوزه صنعت، دکتر رضا نیازمند موسس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران کارخانه‌های تراکتورسازی و ماشین سازی تبریز، ماشین‌سازی اراک و همچنین آلومینیوم اراک را تاسیس نمود.
سخنران برنامه در ادامه، به علم نانو‌‌فناوری اشاره کرد و آن را یکی از پیشرفت‌های چشمگیر در ایران دانست که توسط دکتر سلطانی به وجود آمده و سپس به نقش کلیدی مردم در توسعه تاکید کرد و افزود: دولت به معنای نظام‌مند آن هیج نقشی در توسعه ندارد و همه افرادی که از آن‌ها نام برده شده است بخشی از مناسبات جامعه هستند.
او جامعه را مجموعه افرادی دانست که برای رفع نیازهای خود با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. وی در ادامه با یادآوری بحران‌های طبیعی اخیر، همچون سیل خوزستان و زلزله کرمانشاه از حرکت‌های جمعی و همدلانه مردم، که نشانه‌ی اتحاد آنان با یکدیگر است سخن گفت.
وی افزود ۷۰ درصد درآمد غیر نفتی ایران توسط بخش خصوصی تولید می‌شود. طبق آمار اعلام شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس ۸۰ درصد مشاغل توسط بخش خصوصی (افراد) تاسیس شده است. به فرمایش امام خمینی (ره) «جنگ را مردم اداره کردند». در حالی که در تمام دنیا این ارتش‌ها هستند که جنگ را اداره می‌کنند.
همه اینها نشانگر آن است که جامعه ایران دارای مردمی قوی، زحمت کش و تلاشگر است. وی ادامه داد، در زمان حال نیز همین روند ادامه دارد. مردم در فناوری اطلاعات و کارآفرینی جلوتر از حکومت هستند.
«دولت خواهان توسعه نیست.»
جمله‌‌ای که بارها و بارها توسط سخنران جلسه بیان شد. وی در جهت شفاف کردن توضیحات خود، بیان داشت مقصود از دولت در این جمله دولت مردان نیستند. چراکه مدیران بسیاری، در بخش‌های مختلف وجود دارد که اهل تلاش بوده و خواهان توسعه هستند اما چیزی که جمله فوق را تصدیق می‌کند این است که نقش این افراد در مناسبات جامعه قابل تبیین است؛ نه مناسبات دولتِ نظام‌مند.
عالمی با بیان مثا‌ل‌هایی در حوزه واگذاری اراضی کشاورزی، مدیریت بحران آب، صادرات و آموزش عالی دولت را مانعی در نقاط اصلی توسعه دانست. وی افزود در نگاه کلی، مردم و دولت برای توسعه کشور تلاشهایی کرده‌‌اند که بخشی از آن موفق و بخش دیگری ناموفق واقع شده است اما لازم به ذکر است آن بخش موفق، مدیون تلاش بخش خصوصی و مردم بوده است و دولت با مصوبات خود در زمان قبل از انقلاب و پس از آن اختلالاتی را ایجاد کرده است.
«عامل تغییر در وضع موجود چیست»؟
سوال یکی از مهمان جلسه بود که دکتر عالمی در ادامه به توضیح آن پرداخت.
عالمی در بخش دوم سخنان خود گفت: نظرات و راه‌حل‌‌های تخصیصی در هر حوزه را به متخصصان مربوطه واگذار کرده و صرفا درباره اصول توسعه و چهارچوب‌ها صحبت می‌‌کنیم. وی در ادامه از چهارچوب راهکارها، تحت عنوان (الگوی توسعه جامعه محور) نام برد و بیان کرد برای رعایت اصول در فرایند توسعه، دو بخش که شامل بازسازی چرخههای مولد مردمی و برداشتن موانع دولتی است. مورد بحث قرار می‌گیرد.
عالمی در توضیح بازسازی چرخههای مولد مردمی گفت:
هم‌اکنون توسعه توسط مردم در جامعه جاری است اما به دلیل محدودیت‌های موجود، نقش مردم ضعیف شده است. وی ادامه داد هر جامعه‌ای برای تامین خواسته مردم روش هایی را اعمال می‌کند. زمانی که روش‌های موجود قادر به پاسخگویی خواستههای عمومی مردم جامعه نباشد، چرخه غیرمولد شکل می‌گیرد. عالمی برای مثال چرخه غیرمولد، به بحث اشتغال اشاره کرد و گفت: روش‌های موجود راضی کننده نیست و میزان بیکاری در جامعه چشمگیر است.
او روش تامین خواسته عمومی را این‌گونه تعریف کرد: مجموعه‌‌ای از فرایند‌ها که در نظر دارد خواستههای مردم را تامین کند. برای مثال از زمان مراجعه بیمار به مراکز درمانی تا زمانی که بهبودی کامل را به دست بیاورد، فرایندی طی می‌شود که اگر نتیجهی مطلوب در زمان مورد نظر و با کیفیت مورد نظر حاصل شود آن را چرخه مولد می‌نامند.
وی ادعا کرد بخش خصوصی توانایی حل خواستههای عمومی را دارد و مردم می‌توانند مکانیسم توسعه را احیا کرده و جامعه با اراده خود، مسائل را حل کند.
عالمی برای اجرایی شدن ادعاهای مطرح شده گفت:
در گام اول باید مسئله عمومی به مجموعههای از نقاط عرضه و تقاضا تقسیم شده و سپس روی هر نقطه الگوی اقتصادی متفاوتی ارائه شود.
این الگو‌ها به چرخه مولد تبدیل شده و مجموعههایی از چرخه مولد باعث حل مسئله عمومی خواهد شد. وی در ادامه به بحث عدالت آموزشی اشاره کرد و گفت: سال‌ها است؛ منتظر تغییر الگوی تامین مالی دولت، بر حقوق فرهنگیان هستیم اما تغییری حاصل نشده. در صورتی که سایت «گاما» توانسته در بحث عدالت آموزشی اقدامات خوبی را به انجام برساند. این سایت با برقراری ارتباط بین تقاضا کنندگان (دانش آموزان) و عرضه‌کنندگان (معلمان) یک مسئله عمومی را حل کرده بدین صورت که، دانش‌آموزان مناطق محروم بتوانند با پرداخت مبلغ بسیار کم، از امکانات آموزشی مطلوب استفاده کنند.
عالمی در ادامه به گران فروشی کالاها اشاره کرد و گفت بخش نظارتی دولت تاثیر چندانی در کنترل قیمت‌ها نداشته است و از آن به عنوان چرخه غیرمولد یاد کرد. در حالی که شرکت خصوصی «دیجیکالا» با تغییر در فرایند توزیع کالا علاوه بر جلب رضایت مصرف کنندگان برای صاحبان این شرکت نیز منفعت مالی دارد. عالمی در نمونه دیگر به شرکت حمل و نقل خصوصی«اسنپ» اشاره کرد و بیان داشت این شرکت با تغییر در پیوند اقتصادی بین عرضه کنندگان «راننده» و تقاضاکنندگان «مسافر» توانسته رضایت طرفین را جلب کند. کاری که اگر دولت‌ها قصد انجام آن را داشتند تا مدت زیادی عملیاتی نمی‌شد.
دکتر عالمی افزود:
حل مسئله‌ی اشتغال در اولویت تمام نهاد‌ها قرار دارد. او با تاکید بر اهمیت این مسئله از شرکت«فناورد» نام برد و گفت این شرکت با ایجاد ارتباط بین مشاغل و جویندگان شغل توانسته طی مدت کوتاهی (سال۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹) برای ۵۴ هزار نفر اشتغال زایی کند. او در توضیح چگونگی تقسیم بندی یک مسئله به نقاط مختلف عرضه و تقاضا، به هشت بخش مختلف در حوزه اشتغال از جمله فقدان سرمایه، فقدان مهارت، ناتوانی جسمی و ذهنی، نداشتن ارتباطات، نداشتن اخلاق و مهارت اجتماعی، فقدان قرارداد مناسب کار، عدم پیوند بین فرصت شغلی و جویندگان شغل و فقدان نظام قضایی عادلانه اشاره کرد و افزود، شرکت‌های خصوصی توانایی و امکان ورود در هر کدام از بخش‌های فوق را دارد و میتواند مشکل اشتغال را بدون تکیه بر دولت مرتفع سازد.
وی در توضیح «برداشتن موانع دولتی» که پیشتر آن را یکی از عوامل رعایت اصول در فرایند توسعه برشمرده بود بیان کرد، حذف بعضی از بندهای موجود در قانون‌های اجرایی و همچنین تغییر ساختار در بعضی وزارت خانه‌ها باعث تسهیل در روند توسعه خواهد شد.
دکتر عالمی به عنوان نکته پایانی اظهار کرد:
موضوع الگوی توسعه در ایران باید در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و اندیشکده‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرد. وی الگوی توسعه را جزء الگوهای کلان کشور و جهت دهنده به حرکت صعودی آن دانست و افزود گفت‌وگوها در این زمینه باید همه‌‌ی ابعاد را در بر بگیرد و پس از توافق جمعی، جامعه به سمت توسعه حرکت خواهد کرد.
یکی از مهمانان برنامه در انتها از نقش نخبگان در الگوی توسعه یاد کرد و گفت میزان اثرگذاری آنان در توسعه کشور نباید نادیده گرفته شود. او گفت: فردی همچون میرزا صالح شیرازی با هزینه دولت تحصیل کرده و توانسته اولین روزنامه ایران را منتشر کند و همینطور دکتر نیازمند نیز سال‌ها سابقه مدیریتی داشته که همه اینها نشان‌دهنده نقش غیر مستقیم دولت در توسعه است.
