دورهی آموزشی سیاستپژوهی مسئلهمحور
این دوره از تاریخ ۲۲ مرداد ماه به مدت هفت هفته ( ۲۸ ساعت آموزشی) با همکاری مرکز آموزشی گام و خانه اندیشهورزان برگزار خواهد شد.
آقای محمد فدایی قائم مقام اندیشکده ایتان به تدریس رویکرد سیاستپژوهی مسئلهمحور در این دوره میپردازند.
آقای دکتر محمد فدایی:
سیاستپژوهی مسئلهمحور یک نگرش در حل مسئله است.
حال چرا نیازمند این نگرش هستم؟ دغدغهی ما آیندهی ایران است که دوست داریم بهتر از امروز باشد و برای آن تلاش میکنیم. ما دوست داریم در ساخت آینده ایران حضور فعال داشته باشیم و بخشی از ساخت آن باشیم. ما قصد داریم این آینده را با حفظ تعهد به تمامی آرمانها پیگیری کنیم.
اما مسائل انباشتهای داریم که تاریخ پیدایش آن تا امروز بسیار گذشته است ولی کماکان حل نشده است و قابلیت ما برای حل مسئله کم شده است.
هدف مدل سیاست پژوهی مسئله محور، ایجاد تغییر است و مناسب با کسانی است که میخواهند تغییر واقعی ایجاد کنند و مسئلهای را حل کنند. سه دسته نگرش اصلی نسبت به حل مسئله داریم؛ در واقع دو دسته هستد، دستهی سومی را ما ایجاد میکنیم، نه اینکه ما فقط مدعی آن باشیم ولی ما قصد داریم آن را برجسته و معرفی کنیم. دستهی اول مسئله را از جنس زمان میبینند و میگفتند همه چی درست است، فقط زمان کمی گذشته است. نیازی به تجدید نظر اساسی نداریم، فقط کمی جهادیتر و دلسوزتر باشید. خود اینها دو گروه هستند، بعضی واقعا این نگرش را دارند و بعضی فقط نشستهاند و در دفاع از عملکرد خود این تز را توصیه میکنند. گروه دوم گفتند؛ مسئله از جنس قدرت است یعنی کانونهای قدرت میتوانند مسئله حل کنند، فقط آدمهای اشتباهی هستند، اگر آدمهای درست جایگزین شوند مسئله حل میشود.
برخی مسئله را از جنس نگرش میدانند، یعنی چیزی در اینجا باید تغییر کند و نگاه ما به پدیده باید عوض شود.
لذا مسئلهی اصلی نگرش است.
منظور از نگرش یک طرز تفکر بسیار پایه است که از دل آن راهحلهای بسیار متعددی منشعب میشود.
مثلا اگر کتابهای شهید آوینی را بخوانید و نگاه وی به وقایع را مطالعه کنید متوجه میشوید که باید چگونه ببینید.
قرآن نیز مکرر نگرشهای شما را تغییر میدهد و به این فعل مشغول است. مثلا «و فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ» یعنی حیات شما در قصاص است. در حال حاضر مد چیست؟ ببخش! اشتباه کرد، جوانی کرد. من نمیگویم همه را ببخشید، ولی قرآن این توصیه را نموده است که حفظ حیات در قصاص است. مقایسهای قدیم انجام شده بود که کشورهایی که مجازات اعدام ندارند تعداد قتل در آنها به مراتب بیش از کشورهایی است که مجازات اعدام دارند.
رویکرد و نگرش صحیح منجر به روش میشود، مسئلهمحوری خود یک روش است، سیاست پژوهی مسئلهمحور هم یک روش دارد.
برای حل یک پدیده ابتدا دو دایره رسم میشود، یکی دایرهی راهحلهای قابل قبول، یعنی از یک حد پایینی که حداقل قابل قبول باشد تا یک راه حل خیلی عالی که اگر بشود، مشکل زیر و رو شده و صد در صد حل میشود.
دایرهی مهم دیگر، دایرهی راهحلهای ممکن است، کسی که قصد سیاست پژوهی دارد باید هردوی این دایرهها را ترسیم کند، کدام سیاست صحیح است؟ مسئله این است که در میان هر دو قسمت، من به دنبال حالت مطلوب بگردم. سیاست خوب یعنی حالت مطلوب بین ناحیهی قابل قبول و شدنی.
ما هم عقلانیت سیاسی لازم داریم، هم عقلانیت سیاستی!
دکتر فدایی در این جلسات جهت تشریح موضوع و آموزش، توضیحات و مثالهای متعددی را ارائه نمودهاند که میتوانید از لینک زیر مشاهده کنید
