نشست رهیافت ایرانی به انتخابات عراق ۱۸ام دی ماه در خانا؛ خانه اندیشه ورزان ایران با همکاری اندیشکده جریان برگزار شد. این نشست با رونمایی از ویژه نامه‌های انتخابات عراق همراه بود.
حسین آجرلو مدیر گروه غرب آسیای موسسه ابرار معاصر، سید یاسر قزوینی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، علیرضا مجیدی مدیر گروه خاورمیانه اندیشکده جریان مهمانان حاضر در نشست بود.
مهمانان:حسین آجرلو، سید یاسر قزوینی، علیرضا مجیدی
تاریخ:۱۸ دی ماه
در این ۳ ویژه‌نامه بالغ بر ۲۰ پژوهشگر کار کرده و حدودا ۳۰ مقاله جمع‌آوری شده که در ۳ بازه قبل از انتخابات، حین انتخابات و بعد از انتخابات کار شده و امروز منتشر می‌شود. نگارش و انتشار این ویژه‌نامه‌ها به گونه‌ای بوده که در بزنگاه‌ها رخ می‌دهد. این سلسله جلسات برای فهم عمیق مسائل منطقه‌ای به خصوص مسائل عراق برگزار می‌شود.
ویژه‌نامه اول قبل از انتخابات آماده شد و در آن زمان پیش‌بینی بسیاری، فتح بود و دو ائتلاف صدر و نوری مالکی را مهم می‌دانستند. یک مقاله دیگر نیز به بحث صدری‌ها پرداخته و طرح کلان سیاسی آن‌ها را تحلیل می‌کند. با توجه به اینکه نجفی‌ها محافظه‌کاری دارند سعی شده که در این مقاله‌ها تصویری کلی از نجف آورده شود.
محوریت کلی این جلسه نوع کنشگری جمهوری اسلامی ایران در عراق بود یعنی در این رویدادها بازخوانی از رویکردهای ایران داشته باشیم. یکی از این کنشگری‌ها انتخابات عراق است.
از سال ۲۰۰۳ ترسی در عراق شکل گرفت که دولت دوگانه یا توافقی به وجود بیاید. با وجود این ترس عراق به سمت حکومت همگانی پیش رفتند. بعد از مدتی با فساد بسیار زیادی مواجه شدند، مشکل را در این دیدند که همه حکومت کرده و همه انتقاد می‌کنند. در واقع مشخص نبود که چه کسی این فساد را به وجود آورده است. در حال حاضر برخی از این ترس عبور کرده و می‌گویند که این حکومت توافقی برای ما مشکل‌ساز خواهد شد اما عده زیادی این رویکرد را ندارند.
وی در ادامه از ترس ایران در عراق گفت: خب ترس ایران در مسئله عراق شکل‌گیری دوباره صدام است. برای مقابله یا ترس ایران علاقه دارد که حکومت توافقی و حداکثری شکل بگیرد. این ترس وقتی زیاد می‌شود که سنی‌ها حکومت تشکیل داده یا اپوزویسیون کنند. امروزه ترکیه و امارات به سمتی رفتند که اهل سنت را یک کاسه کنند که ممکن است در این دوره به دولت توافقی نیانجامد.
همان‌طوری که دکتر قزوینی گفتند باید روزانه سیاست‌های عراق را دنبال کنیم در غیر این صورت از فضای سیاسی عراق دور خواهیم شد. با نگاه به سیاست‌های چندساله گذشته عراق می‌بینیم که روندهای کلی تغییر نکرده است. این سیاست‌های روزانه‌ست که تغییر می‌کند و پژوهشگر باید به روندهای کلی بپردازد.
جمهوری اسلامی ایران در انتخابات عراق حداقل و حداکثر خواسته‌هایی دارد. خواسته‌های حداقلی ایران؛ تداوم قدرت شیعیان، قرار گرفتن نیروهای نزدیک به ایران مانند حشد‌الشعبی در جایگاه تاثیرگذار، حفظ سلاح نهضتی مقاومت. خواسته حداکثری نیز بردن تمامی کرسی‌های نزدیک ایران هست. با نگاه به این طیف حداقلی و حداکثری می‌بینیم که ایران نه بازنده بوده و نه پیروز.
حال سوال اینجاست که چرا ایران در این انتخابات با مطلوبیت‌ها فاصله زیادی دارد؟ نکته اول نگاه سنتی ایران به ساحت سیاستی عراق بود که با گذشته تفاوت‌هایی داشت. دوما توجه نکردن به ظرفیت‌های قانون جدید انتخابات عراق. سوما کمپین‌های انتخاباتی ضعیف. چرا با جوان عراقی که کار، برق و نیازهای اولیه می‌خواهد بحث کلان‌های نهضتی مطرح می‌شود که باعث ترس می‌شود. چهارما کاهش نقش تنظیم‌گری ایران در بین احزاب عراق. پنجما دست کم گرفتن رقبای داخلی. رقبای خارجی هم در این انتخابات نقش داشتند به طور مثال در انتخابات ردپایی از آمریکا دیده نمی‌شد اما در انتخابات نقش بزرگی داشت.
فردا قرار است که پارلمان افتتاح شود، جمهوری اسلامی نیز تصمیم گرفته که در این مسئله ورود نکند. با توجه به شرایط موجود و نتایج کنونی انتخابات، الویت ایران باید استفاده حداکثری از نقاط قوت خود باشد تا ائتلاف تاثیرگذاری داشته باشند.
جمهوری اسلامی ایران باید خودش را بازیگر سیاسی مهم در عراق بداند. به نظرم باید جایگاه دیپلماسی ایران در عراق تقویت شود.
مرجعیت در عراق یک مسئله ناشناخته نیست و بسیار محافظه‌کارانه است.
شهید سلیمانی مانند نخ تسبیح بود و بسیار روابط خوبی با سیاسیون اعراب داشت. جمهوری اسلامی نیز باید همین شیوه را مدنظر قرار دهد.
ابراهیم قهوه‌چی یکی از حضار در این نشست، که برای ساختن مستند به عراق رفته بود از مهمانان این نشست در رابطه با تاثیرگذاری شهرهای جنوبی ایران بر عراق پرسید که مهمانان پاسخ دادند: به نظرم باید قبایل و عشایر عراقی روی عشایر ایران اثر بگذارند. عشایر عراقی دو خصیصه مهم مخالفت با عرب‌گرایی و مبارزه با داعش را دارند که می‌توانند به خوبی روی عشایر ایرانی تاثیر بگذارند.
ورود به این مسائل بسیار سخت است. اگر رویکرد سیاسی و دیپلماتیک داشته باشیم می‌توانیم با دولت صدر کار کنیم. آقای صدر هوش سیاسی بالایی دارد و با فردی که هوش سیاسی بالایی دارد می‌توان کار کرد منتها جنس کار متفاوت می‌شود. باید بدانیم که با اصول آقای صدر جلو برویم و تلاش نکنیم که ایشان را عامل خودمان کنیم.
