کافه آینده؛ گفتگو پیرامون چالش‌های توسعه طب سنتی در کشور

دکتر عباسیان از پیوست تمدنی و دانشی گفت:

یک بحث مهم پیوست تمدنی و دانش‌ها است،‌ به این معنا که هر دانشی یک پیوست دانش و فرهنگی دارد. سحر و جادو هم یک دانش است و شما ببینید که چه افرادی با چه فرهنگ‌هایی وارد این دانش می‌شوند. طب ایرانی ما پیوست‌های فرهنگی خوبی داریم. در همه زمینه‌ها دستوراتی از طب سنتی ایرانی داریم،‌ به طور مثال در زمینه پوشاک و ازدواج گفته‌های زیادی داریم. 

مدل‌های موفق تمدنی در دنیا،‌ یک مدل شهرسازی دارن و این مدل را تکرار می‌کنند. مثلا در استرالیا این مدل شهرسازی در شهرها کپی شده و به صورت یکسان استفاده شده است. ما هم مدل تمدنی داشتیم،‌ به این صورت بوده که مسجد وسط شهر بوده و اطراف این مسجد،‌ بازار، مدرسه و درمانگاه بودند. مسجد، بازار و درمانگاه از وقفیات بازار بود. روی صحبتم اینجا بود که ما مدل‌های تمدنی داشته‌ایم و باید آن‌ها را کشف کرده و استفاده کنیم.

دکتر زرگران در ادامه صحبت‌هایش از تمدن گفت:

وقتی از تمدن صحبت می‌کنیم جنبه‌های مختلفی را شامل می‌شود. این جنبه‌ها و حوزه‌های مختلف در طب سنتی، درمانگری است. تجربه شخصی من می‌گوید که طب سنتی علمی نیست که فرد تنها در صورت استیصال به آن رجوع کند. 

جنبه دیگر ماجرا جنس دانش دارد. اگر ما طب سنتی را دانش بدانیم،‌ سر این دانش به دست ماست و با تلاش می‌ةوانیم به مرجعیت این دانش برسیم. در حوزه تولید داروی طب سنتی و دانش این حوزه به خوبی می‌ةوانیم به مرجعیت برسیم. نگاه دنیا نیز به ما به این گونه است که ما را یکی از مراجع می‌داند. 

وقتی از جنبه به طب سنتی نگاه می‌کنیم چندین جنبه از جمله اقتصاد و پیوست فرهنگی برای ما به همراه دارد. طب سنتی می‌تواند بخشی از بار مالی سلامت جامعه را به دوش بکشد. با پذیرفته شدن طب سنتی در عوام،‌ بار اقتصادی از دولت برداشته می‌شود زیرا مردم به طب سنتی به راحتی پول می‌دهند. طب سنتی می‌تواند ارزآور باشد. با برنامه ریزی می‌توانیم دارویی تولید کنیم که در دنیا رقیب نداشته‌ باشند. البته برنامه‌هایی بود اما به خاطر کرونا و تحریم‌ها به سرانجام نرسید. وقتی این طب را صادر می‌کنیم،‌ فقط ارائه خدمات نیست بلکه بخشی از فرهنگ را صادر می‌کنیم. کاری که چین انجام می‌دهد و به آمریکا نفوذ کرده و فرهنگ خودش را صادر کرده است. بی شک پتانسیلی وجود دارد و اگر کاری نکرده‌ایم به علت ضعیف بودن طب ایرانی نیست بلکه به دلیل کم کاری ما است. در حال حاضر از ایران در رگولاتوری دارویی جهانی؛ ICD11 دو نماینده داریم.

مجری جلسه برای روشن سازی رگولاتوری گفت:

در حال حاضر تمامی خدمات دارویی کدی دارند که با این کار آمار تمامی فعالیت‌ها مشخص می‌شود. در طب سنتی ما آماری نداریم که مشخص کند چه فعالیت‌هایی صورت گرفته است. ICD11 که در حال تدوین است،‌ خدمات طب سنتی را کدینگ می‌کند. 

دکتر زرگران از چشم‌انداز ۱۰ سال آینده گفت: 

ما به جایی رسیده ایم که سازمان بهداشت جهانی بنچ مارکینگ طب سنتی ایران را پذیرفته است. پذیرفته به این معنا نیست که گفته باشیم ما را بپذیری و تمام، نزدیک به ۱۰ سال تلاش رده‌ایم. بنچ‌مارک دو مزیت برای ما دارد:‌ اولا معارض‌های با طب سنتی ایرانی از دست می‌روند. به طور مثال ترکیه می‌گوید که طب سنتی اسلامی را ازآن خودشان می‌دانند. دوما طب سنتی ما،‌ طب رسمی می‌شد و می‌توانیم طب‌خودمان را بفروشیم. فروختن به این معناست که در کشورهای مختلف آموزش‌ و دوره‌های استاندارد می‌گذاریم. 

روی دیگر قضیه از بین بردن تمامی فرضت‌ها است و مسیر را برای شیادین باز میکنیم. اگر نتوانیم بین طب سنتی اصولی و شیادین را تمیز دهیم به خودمان ضربه زدیم.

دکتر حسینی یکتا از الگوی پیشرفت طب سنتی گفت:

بحث همیشگی ما آسیب‌شناسی است و دکتر به خوبی بحث را به سمت آینده و مثبت‌نگری برد. من هم در ابتدای صحبتم به همین زمینه اشاره می‌کنم. طب سنتی آمده که دریچه جدیدی از زندگی را به ما نشان دهد کم اینکه بیماری‌های ما را نیز درمان کند. منابع نشان‌ می‌دهد که طب سنتی می‌تواند در زمینه بیماری‌های روزانه ما را کمک کند. به طور مثال کرونا بیماری امروزی است و طب سنتی درمان این بیماری را دارد. طب سنتی نگاه پیشگیری دارد، شما وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید برای بیماری‌تان داروهایی تجویز می‌کند اما برای مقابله با پیشگیری بیماری‌های دیگر حرفی ندارد.

نگاه دیگر طب سنتی سبک زندگی است. حمام ایرانی یک روش پیشگیری و درمان است که متاسفانه ترکیه می‌گوید که حمام ایرانی مال ماست. باید الگوی پیشرفت برای خودمان داشته باشیم. اگر در کشور ما از ظرفیت طب سنتی استفاده کنیم به شدت به اقتصاد ما کمک خواهد کرد. البته باید با دید منطقی جلو برویم، بعضا با دید اغراق‌گونه نگاه می‌کنیم که باعث آسیب به عموم مردم می‌شود. 

براساس ماده ۷۴ برنامه ششم توسعه، وزارت بهداشت موظف است که ادغام خدمات تایید شده در طب سنتی در نظام سلامت و توسعه آموزش،‌ پژوهش و درمان را انجام دهد. انتظار داریم که تا انتهای برنامه ششم ۵۰ درصد از این اتفاق رخ داده باشد اما خبری نبوده. 

مجوزهی ماساژ به عنوان حوزه‌ای که با سلامت مردم در ارتباط است باید از سمت وزارت بهداشت باشد. جالب است بدانید که مجوزهای ماساژ از اتحادیه گرمابه‌داران صادر می‌شود. 

وی در ادامه از عطاری‌ها و سامان‌دهی این بخش گفت:

زمانی عطاری‌ها چراغ طب سنتی را روشن نگه‌ داشته‌اند. الان هم شما می‌بینید که عطاری‌های زیادی شروع به کار می‌کنند چون مردم از این عطاری‌ها نتیجه خوبی دیده‌اند. عطاری‌ها حق دارند که گیاهان را به فروش برسانند حتی حق فروختن دارو را ندارند. 

برای سامان‌دهی این بخش باید نیروهای آموزش دیده در عطاری‌ها داشته باشیم. به همین منظور در مقطع کارشناسی رشته  فراورده‌های طبیعی تدوین شد. قرار بود به جایی برسیم که در ۱۰ سال آینده به جایی برسیم که اگر کسی می‌خواست مجوز عطاری بگیرد کارشناسی این رشته را خوانده باشد. این رشته به تصویب نرسید. 

دکتر حسینی یکتا در رابطه با تعداد متخصصین ایرانی طب سنتی گفت:

حدود ۷۰۰ نفر فارغ‌التحصیل و در حال تحصیل طب سنتی هستند. همین تعداد نیاز مردم را رفع نمی‌کند. تعداد زیادی وب سایت و شبکه اجتماعی وجود دارد که در این حوزه فعالیت می‌کنند.

دکتر زرگران از تخلفات حوزه طب سنتی گفت:

من در پزشکی قانونی پرونده‌های تخلفات طب سنتی را بررسی می‌کنیم. تقریبا می‌توانم بگویم که تخلفات متخصصان طب سنتی ۰ درصد است. در این بررسی به کلید واژه شناخت آناتومی بدن می‌رسیم کسی که پزشک طب سنتی هست باید آناتومی را بشناسد. خارج کردن طب سنتی از وزارت بهداشت فاجعه‌ای به بار خواهد آورد کما اینکه الان نیز فاجعه‌ای هست. به طور مثال کسی که می‌گوید سرم درد می‌کند صرفا با جوشانده نمی‌توان درمان کرد،‌ شاید فرد تومور داشته باشد.

دکتر حسینی یکتا از دیدگاه طب سنتی در درمان گفت:

دیدگاه سنتی به درمان در قدم اول اصلاح سبک زندگی است یعنی به فرد می‌گویند خوابت را تنظیم کن. در قدم‌های بعدی به داروهای گیاهی و اعمال یداوی می‌رسند مثل حجامت.

دکتر زرگران برای شناخت کامل طب سنتی نکته‌ای گفت:

اینکه می‌گویند در طب سنتی بدن دستکاری نمی‌شود کاملا غلط است. در طب سنتی می‌گویند که اگر نیاز است عضوی از بدن را قطع کنید یا طحال را ببرید. 

طب به معنای واقعی یکی است ما طب سنتی و مدرن نداریم، مگر بدن چند تاست که طب‌های متفاوت داشته باشیم. دلیل این ماجرا این است که ما شناخت کامل از بدن نداریم. 

دکتر حسینی یکتا از چشم‌انداز طب سنتی گفت:

در ابتدا باید ببینیم که آسیا چشم‌انداز نظام سلامت ما درست است یا خیر. اگر سیاست‌گذاری نظام سلامت براساس پیشگیری محوری قرار بگیرد، اگر بر همین جهت حرکت می‌کنیم درست است. قرار نیست که طب سنتی قلب طب مدرن شود بلکه طب سنتی باید با طب مدرن ادغام شود. 

دکتر زرگران از طب سنتی در مقال کرونا نکته‌ای بیان کرد:

طب سنتی درمانی برای کرونا نداشته اما اینکه بگوییم هیچ مطالعه‌ای نداشته‌ایم اشتباه است.