× صفحه اصلی رویداد‌ها درباره خانا همراهی‌های ما وبلاگ اندیشکده‌ها

نهادهای تنظیم‌گر در حوزه مالی چه نقشی دارند؟

حوزه مالی یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی است که نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، با پیشرفت فناوری‌های نوین، حوزه مالی نیز دستخوش تغییرات زیادی شده است. یکی از این تغییرات، ظهور حوزه فین تک (FinTech) است که از فناوری‌های نوظهور برای ارائه خدمات و محصولات مالی استفاده […]

حوزه مالی یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقتصادی است که نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، با پیشرفت فناوری‌های نوین، حوزه مالی نیز دستخوش تغییرات زیادی شده است. یکی از این تغییرات، ظهور حوزه فین تک (FinTech) است که از فناوری‌های نوظهور برای ارائه خدمات و محصولات مالی استفاده می‌کند.

حوزه فین تک پتانسیل زیادی برای ایجاد تحول در نظام مالی دارد. این حوزه می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، بهبود دسترسی به خدمات مالی و افزایش شفافیت در نظام مالی کمک کند. با این حال، حوزه فین تک با چالش‌های تنظیم‌گری متعددی نیز مواجه است که در این مقاله، به بررسی چالش‌های تنظیم‌گری در حوزه مالی و فین تک خواهیم پرداخت.

فناوری مالی یا فین تک (FinTech) حوزه‌ای از فناوری است که از فناوری‌های نوظهور برای ارائه خدمات و محصولات مالی استفاده می‌کند. حوزه فین تک به سرعت در حال رشد است و به یکی از حوزه‌های مهم فناوری تبدیل شده و شرکت‌های زیادی در این حوزه فعالیت می‌کنند. این حوزه در دهه‌های اخیر به یکی از پررشدترین صنایع جهان تبدیل شده و امور مالی و بانکی را به شکل قابل توجهی تغییر داده است. فین تک با استفاده از تکنولوژی‌های نوین نظیر بلاک‌چین، پرداخت‌های الکترونیکی، اعتبارسنجی بیومتریک، و ابزارهای مالی دیگر، خدمات مالی را بهبود داده و برای افراد و شرکت‌ها فرصت‌های جدیدی ایجاد کرده است.

هر فناوری جدیدی که در دنیا ظهور پیدا می‌کند، چالش‌ها، مسائل و پرسش های جدیدی نیز به وجود می آورد که حوزه فین تک نیز از این قاعده مستثنی نیست. حوزه فین تک پتانسیل زیادی برای ایجاد تحول در نظام مالی دارد، با این حال، این حوزه با چالش‌هایی نیز همراه است.

بنابراین حوزه فین‌تک نیز مانند بسیاری از پدیده های نوظهور به تنظیم‌گری نیاز دارد چرا که این صنعت تحولات سریعی را تجربه می‌کند و نیاز به قوانین و مقررات جدید دارد تا امور مالی و تجاری در محیط دیجیتال امن و شفاف باقی بماند. با ظهور فناوری‌های نوین و شرکت‌های فین‌تک، امکانات مالی متنوعی به بازار ارائه می‌شود که نیازمند تنظیمات و راهنمایی از طرف مقامات دولتی یا بخش خصوصی و دیگر ذینفعان می‌شوند. همچنین، تنظیم‌گری در حوزه فین‌تک به تضمین حفاظت از اطلاعات مشتریان، جلوگیری از تبلیغات نادرست، و ایجاد اعتماد عمومی نسبت به این صنعت کمک می‌کند. به عبارت دیگر، تنظیم‌گری در فین‌تک اساسی است تا این صنعت به طور پایدار و امن برای تمامی افراد و شرکت‌ها عمل کند و به توسعه اقتصادی کمک کند.

 

اهمیت رگولاتوری در صنعت فین تک

صنعت فین تک با مسائل و ریسک‌های مختلفی مواجه است. این مسائل و ریسک‌ها عبارتند از:

رگولاتوری می‌تواند به کاهش این مسائل و ریسک‌ها کمک کند. به عنوان مثال، رگولاتوری می‌تواند به شرکت‌های فین تک کمک کند تا امنیت محصولات و خدمات خود را بهبود بخشند. همچنین، رگولاتوری می‌تواند به مصرف‌کنندگان کمک کند تا از کلاهبرداری‌های مالی محافظت شوند.

چالش‌های تنظیم‌گری در صنعت فین تک

به طور خلاصه برخی از مسائل مربوطه به تنظیم گری در حوزه فین تک عبارتند از:

فین‌تک  به عنوان یک صنعت نوظهور در دنیا، با وجود نقاط قوت بسیاری که ارائه می‌دهد، نیاز به تنظیم‌گری دارد. اولاً، فین‌تک به شدت وابسته به فناوری اطلاعات و ارتباطات است و با توجه به پیشرفت روز افزون این فناوری‌ها، می‌تواند موجب شود که مقررات و قوانین مربوط به حفظ حریم خصوصی، امنیت اطلاعات و سایر مسائل حقوقی مورد بی‌توجهی قرار گیرد. ثانیاً، رشد سریع فین‌تک ممکن است به وارد شدن رقبای ناشناخته در عرصه مالی منجر شود، که این ورود، بدون تنظیم‌گری مناسب می‌تواند موجب افزایش ریسک‌های مالی و حتی تنش های اقتصادی شود. به علاوه، مقررات مالی و نظارتی در دنیای فین‌تک نیاز به تجدیدنظر و تطابق مداوم دارند تا با تغییرات مستمر در این صنعت همگام شوند.

 

تنظیم‌گری حوزه فین‌تک در دنیا

تنظیم‌گری حوزه فین‌تک در دنیا به منظور تعادل بین نوآوری و حفظ استقرار در صنعت مالی صورت می‌گیرد و در سال های اخیر تقریبا همه کشورها، ملزم به تطابق قوانین مالی خود با پیشرفت‌های حوزه فین‌تک شده‌اند. مباحث رگولاتوری‌ها شامل تدابیری در جهت حفظ حریم خصوصی مشتریان، مقابله با تقلب مالی، ارتقاء امنیت اطلاعات، و تنظیم نحوه ارائه خدمات مالی توسط فین‌تک‌ها است و نهادهای تنظیم‌گر این قبیل مسئولیت ها را به عهده دارند.

نهادهای تنظیم گر حوزه فین تک، سازمان هایی هستند که مسئول تدوین و اجرای مقررات مربوط به شرکت های فین‌تک هستند.این نهادها در حال تلاش برای ایجاد یک چارچوب تنظیم گری مناسب برای این حوزه هستند. این چارچوب باید بتواند از رشد پایدار و ایمن صنعت فین تک و همچنین محافظت از مصرف کنندگان و سرمایه گذاران اطمینان حاصل کند.

 

انواع نهادهای تنظیم گر حوزه فین تک

نهادهای تنظیم گر حوزه فین تک می توانند دولتی یا خصوصی باشند. نهادهای دولتی معمولاً توسط دولت ها ایجاد می شوند و مسئول تدوین و اجرای مقررات مربوط به همه شرکت های مالی، از جمله شرکت های فین تک هستند. نهادهای خصوصی معمولاً توسط بخش خصوصی ایجاد می شوند و مسئول تدوین و اجرای مقررات مربوط به شرکت های فین تک هستند. وظایف نهادهای تنظیم گر حوزه فین تک عبارتند از:

نهادهای تنظیم‌گر مسئول تنظیم گری حوزه فین تک باید از رشد پایدار و ایمن این حوزه و همچنین محافظت از مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران اطمینان حاصل کنند. تنظیم گری می‌تواند به موارد زیر کمک کند:

البته، تنظیم گری فارغ از رشد در حوزه فین تک می‌تواند، منجر به ایجاد موانعی در مسیر رشد این حوزه نیز شود. به عنوان مثال، مقررات پیچیده و سختگیرانه می‌تواند منجر به کاهش رقابت و افزایش هزینه‌ها شود. نهادهای تنظیم‌گر باید در تدوین مقررات فین تک، تعادل بین محافظت از مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران و حمایت از نوآوری را در نظر بگیرند. اما چرا باید تنظیم گری در حوزه فین تک توسط نهادهای تنظیم‌گر صورت پذیرد؟

به عنوان مثال، در ایالات متحده، سازمان‌های نظارتی مثل SEC (کمیسیون اوراق بهادار و بورس) و CFTC (کمیسیون معاملات آتی و معاملات گردشی) مسئول تنظیم مقررات حوزه فین‌تک‌ها هستند و قوانینی مانند GDPR در اتحادیه اروپا حفظ حریم خصوصی مشتریان را تضمین می‌کنند. برخی از نهادهای تنظیم گر حوزه فین تک در کشورهای مختلف دنیا عبارتند از:

در اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپا مسئولیت سیاست‌گذاری کلی در حوزه فین تک را بر عهده دارد. آژانس خدمات مالی اروپا (EBA)  وظیفه تدوین مقررات و نظارت بر اجرای آنها را بر عهده دارد. آژانس همکاری تنظیم گری نهادهای مالی (ESRB) وظیفه هماهنگی بین نهادهای تنظیم‌گر در اتحادیه اروپا را بر عهده دارد.

 

فین تک و رگولاتوری در ایران

با توجه به رشد سریع حوزه فین تک در ایران، نهادهای تنظیم گر نیز اقداماتی را برای توسعه چارچوب تنظیم گری این حوزه انجام داده اند. این اقدامات شامل تدوین مقررات جدید، ایجاد زیرساخت های لازم و همکاری با نهادهای تنظیم گر سایر کشورها است. اما چه نهادهایی در حوزه فین تک به تنظیم گری، تنظیم مقررات و نظرات در کشور می پردازند:

الف –  قوه مقننه: کمسیون اقتصاد – فراکسیون اقتصاد دیجیتال مرکز پژوهش های مجلس

ب- قوه قضائیه: دادستانی کل کشور – معاونت اجتماعی و پیش گیری از وقوع جرم – دادسرای جرائم رایانه ای

ج – بانک مرکزی: شاپرک – شتاب = کاشف – خدمات انفورماتیک

د – قوه مجریه:

لذا با توجه به نهادهای تنظیم گر و نظارتی در حوزه فین تک می توان موارد ذیل را در ابعاد مختلف استنباط کرد:

نهاد سیاستگذاری

نهاد تنظیم مقررات

نهاد نظارت

نهاد های مرتبط و دیگر مسائل

 

چالش های تنظیم گری می تواند بر رشد و توسعه حوزه فین تک تأثیر منفی بگذارد. نهادهای تنظیم گر باید اقداماتی را برای رفع این چالش ها انجام دهند. برخی از اقداماتی که نهادهای تنظیم گر می توانند انجام دهند عبارتند از:

رفع این چالش ها می تواند به ایجاد یک چارچوب تنظیم گری مناسب برای رشد و توسعه حوزه فین تک کمک کند.

توصیه های سیاستی:

نهاد سیاستگذاری

نهاد تنظیم مقررات

نهاد نظارت

نهاد های مرتبط

با اتخاذ این توصیه ها، می توان فضای تنظیمی گری فین تک در ایران را بهبود بخشید و زمینه را برای توسعه پایدار این حوزه فراهم کرد.

در ادامه، برخی از نکات کلیدی برای بهبود فضای تنظیمی گری فین تک در ایران ارائه می شود:

 

به طور کلی، توسعه حوزه فین تک در ایران نیازمند تلاش‌های هماهنگ نهادهای تنظیم‌گر، ایجاد قوانین مناسب، و توجه به نوآوری‌های این حوزه است تا این صنعت نوظهور بتواند بهره‌وری و رشد پایداری داشته باشد.

 

با توجه به موارد ذکر شده، بنظر می رسد برای بهبود فضای تنظیم گری فین تک در ایران، نهادهای تنظیم‌گر باید اقدامات زیر را انجام دهند:

با اتخاذ این اقدامات، می‌توان فضای تنظیم گری فین تک در ایران را بهبود بخشید و زمینه را برای توسعه پایدار این حوزه فراهم کرد.

نکات کلیدی در اجرای سیاستگذاری های پایدار در حوزه فین تک شامل موارد ذیل می شود:

با توجه به نکات ذکر شده، می‌توان نتیجه گرفت که توسعه حوزه فین تک در ایران نیازمند تلاش‌های هماهنگ نهادهای تنظیم‌گر، ایجاد قوانین مناسب، و توجه به نوآوری‌های این حوزه است تا این صنعت نوظهور بتواند بهره‌وری و رشد پایداری در کشور داشته باشد.

 

نویسنده: میلاد حقیقی مدیر اندیشکده توسعه کسب و کار